ÖNDER YILMAZ Ankara - Türkiye’de su konusundaki uzmanlığı nedeniyle “suyun profesörü” olarak anılan, Irak’ın su politikasının belirlenmesinde Cumhurbaşkanlığı Özel Temsilcisi olan TBMM İklim Araştırma Komisyonu Başkanı, eski Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, Marmara’nın kurtuluş formülünü Milliyet’e anlattı. Marmara’ya, Ergene gibi eylem planı hazırlanması gerektiğini belirten Eroğlu, 4 Haziran’daki Marmara Eylem Planı çalıştayına temel oluşturacak dokuz maddelik çözüm önerisinde bulundu.

Eroğlu, Marmara’da yaşanan felaketin nedenini, “Azot ve fosfor konsantrasyonunun artması neticesinde Marmara Denizi’nde alg patlaması yaşanmakta” şeklinde açıkladı. Eroğlu, şöyle devam etti:

Boğaz'dan azot fosfor

“Karbon, azot ve fosforun güneş ışığı ile birleşmesi neticesinde alg oluşumu meydana gelir. Yaşanan bu alg patlaması neticesinde fitoplankton, algler jelatimsi bir salgı üretmekte. Oluşan bu jelatimsi salgı deniz salyası veya müsilaj olarak adlandırılıyor. Marmara Denizi’nde İstanbul dolmak üzere, Tekirdağ, Kocaeli, Yalova, Balıkesir ve Çanakkale illeri ile bazı ilçelerin atıksuları ile bu bölgede bulunan sanayi tesislerinin atıksuları, bazen birinci derece, bazen ikinci derece arıtma ile Marmara Denizi’ne deşarj edilmektedir. Ayrıca Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler ve Tuna Nehri’nin İstanbul Boğazı’ndan Marmara’ya giren üst akıntıda azot ve fosfor kirliliği söz konusu.”

İklim değişikliği

Eroğlu, iklim değişikliğinin de algı patlamasını tetiklediğine dikkat çekerek, “Azot, fosfor kirliliği dışında deniz suyu sıcaklığın artması da alg patlamasını tetiklemektedir. İklim değişikliği nedeniyle Marmara Denizi’nin sıcaklığı, son 40 yıllık ortalamanın 2,5 derece üzerinde olduğu ölçüldü. Bu konu TBMM Küresel İklim Değişikliği Araştırma Komisyonu’nda da bilimsel olarak gündeme getirildi” diye konuştu.

ERGENE GİBİ EYLEM PLANI

Eroğlu, konuyla alakalı bütün paydaşların katılımı ile 4 Haziran 2021’de Denizi’nde Müsilaj Sorunu ve Çözüm Önerileri Çalıştayı yapacaklarını, iki gün sonra da, “Marmara Denizini Koruma Eylem Planı”nın açıklanacağına dikkat çekti. Eroğlu, “Marmara nasıl kurtulur” sorusuna, dokuz maddelik çözüm öneriyle cevap verdi:

1- Marmara’ya doğrudan atık sularını bırakan şehirleri ileri biyolojik arıtma tesislerini kurmalı. Yabancılara milyonlarca dolar verme yerine Türkiye’de ilk ve yerli tesis projesini hayata geçirdik, yaygınlaştıralım.

2- Sanayiler kontrol altına alınmalı. Sanayilerin atık sularını ileri derece azot ve fosfor giderici arıtmadan geçirmeleri şart.

3- Çok iyi bir denetim sistemi kurulmalı. Firmalar dahil, birileri gece atık sularını boşaltıyor tesislerinden. Maliyetli yüksek diye şikayetler geliyor. Ama atık sularını çıkış suyunu istenilen miktarda getirenlere yüzde 50 enerji desteği veriliyor hala. Atık, çıkış sularını standartlara uygun şekilde arıtanlara hibe desteği veriliyor, teşvik edilsin.

4- Karadeniz’de kıyısı bulunan ülkelerle masaya oturup, Karadeniz’in üst akıntısı Marmara’ya geldiği için kirli atık sularını arıtmalarının sağlanması bir protokole bağlanmalı. O ülkeler de denetimleri artırmalı.

5- Marmara’ya akan nehirler var. Bütün nehirlerin de kalitesinin izlenmesi ve kim kirletiyorsa bunlarla ilgili denetimler yapılmalı, idari yaptırımlar sıkı olarak uygulanmalı ve arıtma tesisleri yapmaları sağlanmalı.

6- Mendirekler veya deniz kıyı yapıları nedeniyle denizde alt akıntılar kesintiye uğrayarak durgun su oluşuyor. Salya buralarda daha çok oluşuyor. Bu yapılar akıntıyı kesmeyecek şekilde konumlandırılıp yapılması lazım.

7- Yurt içindeki tüm paylaşlar sürece dahil edilmeli. Bu taşın altına herkesin elini koyması gerekir.

8- Sıvı atıkların yanı sıra çöp gibi katı atıkların dere ve nehirler vasıtasıyla veya bilinçli olarak Marmara’ya bırakılması engellenmeli. Sanayiden çıkan biyoloji çamurlar da var, mutlaka bertaraf edecek sistemin oluşturulması gerekiyor. Ergene’de benzerini yapmıştık.

9- Yayılı kaynak dediğimiz hayvan atıkları ve gübreler, lüzumsuz zirai ilaç kullanımından kaynaklanan, araziden gelen kirletilecilerin engellenmesi gerekiyor.

MÜSİLAJ NEDİR?

Suda fitoplankton olarak adlandırılan mikro alglerin, aşırı çoğalması sonucu oluşan yapışkan salgıya müsilaj deniliyor. Deniz salyası olarak da adlandırılan müsilaj, suyun üzerinde veya dibinde beyaz veya sarı renkte çamur gibi bir yapı oluşturuyor. Müsilaj oluşumu, denizdeki kirlilik ve deniz suyu sıcaklığındaki artışa bağlanıyor.